Kemahiran
Kesihatan Diri merupakan salah satu daripada enam teras utama yang telah
digariskan oleh kerajaan dalam pendekatan Program Bersepadu Sekolah Sihat (PBSS).
Menurut Mohd Zairi Husain (2012), teras – teras ini hendaklah diterjemahkan
kepada strategi – strategi dan kaedah pelaksanaan yang lebih khusus agar ianya
mudah difahami dan dapat dilaksanakan oleh semua warga sekolah. Ciri – ciri
promosi kesihatan, penerapan nilai – nilai kesihatan secara menyeluruh yang
merangkumi aspek fizikal, mental, psiko-sosial dan kerohanian adalah di antara
cirri – cirri yang diberikan penekanan dan penelitian bagi membangun dan
membentuk satu model sihat dan amalan gaya hidup sihat.
PBSS
memberi ruang untuk tindakan bersepadu yang mengambil kira kurikulum sekolah,
keadaan fizikal dan sosial sekolah, perkhidmatan kesihatan sekolah dan
peraturan dan garis panduan yang member impak kepada kesihatan. Ianya
melibatkan semua warga sekolah termasuk pentadbir sekolah, guru, pelajar,
pekerja sekolah dan masyarakat setempat. PBSS dapat menyokong dan meningkatkan
pendidikan dan kesihatan seluruh warga sekolah seterusnya menjadi asas dalam
membentuk satu negara yang sihat selaras dengan wawasan kerajaan yang mahu
menjadikan Malaysia sebuah negara maju menjelang 2020 berlandaskan Wawasan
2020.
Matlamat
utama PBSS ialah melahirkan warga sekolah dan persekitarannya yang sihat,
selamat dan berkualiti kearah pencapaian wawasan negara. Ke semua enam tunjang
di bawah program ini mampu untuk merealisasikan matlamat ini berdasarkan rekod
lama program ini. Menurut Azhar (2010), program ini pertama kali telah
dimulakan pada tahun 1967 meliputi semua kegiatan dan amalan yang direka untuk
mempertahankan, menggalakkan dan menjaga kesihatan optima murid – murid.
Kemahiran
kesihatan diri mempunyai tujuh aspek yang perlu penekanan dari setiap aspek.
Antara aspek – aspek berikut adalah kesihatan diri, kesihatan pergigian,
senaman dan kecergasan, kesihatan mental dan sosial, anatomi dan fisiologi
tubuh badan, makan secara sihat dan pertolongan cemas. Pertolongan
cemas merupakan perkara paling asas apabila sesuatu kes atau insiden berlaku.
Rawatan pertolongan cemas merupakan bantuan permulaan atau rawatan pertama
apabila sesuatu kemalangan berlaku. Pertolongan ini diberikan kepada mangsa
yang tercedera dalam suatu kemalangan atau sakit secara mengejut sebelum
mendapatkan rawatan daripada pengamal perubatan yang bertauliah. Apabila
diberikan kepada mangsa, ianya akan dapat mengurangkan kesakitan, mencegah
kecederaan daripada menjadi lebih serius serta dapat menyalamatkan nyawa
mangsa. Apabila murid diberikan ilmu dan kemahiran mengenai rawatan pertolongan
cemas, mereka sudah mempunyai asas untuk menyelamatkan mangsa sekaligus memberi
pendedahan awal kepada mereka mengenai dunia perubatan.
Senaman
dan kecergasan merupakan salah satu aspek di bawah tunjang kemahiran kesihatan
diri di dalam PBSS. Senaman dan
kecergasan merupakan pelaburan terbaik untuk kehidupan lebih panjang dan
kesihatan sepanjang hayat. Ramai yang percaya bahawa makanan seimbang boleh
membantu kita mengekalkan kesihatan namun apalah gunanya makanan seimbang tanpa
diimbal balik dengan senaman dan kecergasan yang secukupnya. Bagi murid –
murid, senaman amat penting kerana ianya akan membantu mereka untuk tumbuh
membesar setiap hari. Makanan seimbang dan senaman merupakan kombinasi hebat
dalam usaha memastikan bahawa murid akan tumbuh dan membesar dengan sihat dan
sempurna. Menurut Amira Farhanah (2011), pertumbuhan kanak – kanak berlaku
dalam tiga aspek iaitu penambahan bilangan sel (hyperplasia), penambahan saiz
sel (hipertorpi) dan penambahan bahan – bahan interselular (accretion). Proses pertumbuhan ini
berbeza mengikut umur dan tisu – tisu badan yang terlibat, oleh hal yang
demikian, makanan yang seimbang ditambah dengan senaman yang mampu meningkatkan
kecergasan akan mampu menggalakkan pertumbuhan tisu, otot dan tulang murid –
murid yang sempurna selaras dengan objektif PBSS.
Kesihatan
pergigian merupakan salah satu aspek di bawah kemahiran kesihatan diri yang
dititikberatkan di dalam PBSS. Secara tradisionalnya, ramai murid takut untuk
bertemu dengan doktor gigi. Mereka sedari kecil telah dimomokkan dengan
pelbagai cerita negatif mengenai doktor gigi menyebabkan mereka amat takut
untuk bertemu dengan doktor gigi. Melalui pendekatan – pendekatan di bawah
PBSS, demi untuk mengikis prasangka negatif tersebut, beberapa aktiviti
dijalankan di bawah PBSS. Setiap tahun, dua kali pasukan pergigian dari pejabat
kesihatan daerah akan datang ke sekolah dan membuat pemeriksaan kesihatan gigi
secara percuma. Selain hal itu, terdapat sekolah – sekolah yang mewajibkan
murid – murid untuk memberus gigi setiap kali selepas waktu rehat. Lima minit
diperuntukkan sebelum rehat tamat bagi membolehkan murid – murid memberus gigi
secara berkelompok. Banyak sekolah telah memperaktikkan amalan ini seperti SK
Kampong Jawa, Segamat (Ziham Zawawi, 2010).
Kesihatan
emosi dan social merupakan aspek paling penting bagi memastikan keberjayaan
program PBSS ini. Dewasa ini, menurut statistik, ramai murid mengalami gangguan
emosi yang sekaligus memberi impak negatif kepada proses pembelajaran mereka.
Tekanan atau stress merupakan salah satu punca utama kepada permasalahan emosi
dalam kalangan murid. Menurut Hamdan (2006), stress merupakan satu fitrah
kehidupan. Ya, tekanan atau stress merupakan salah satu fitrah kehidupan yang
perlu dihadapi oleh semua insan tidak mengira umur. Namun stress yang
berlebihan boleh membawa kesan negatif sekaigus membawa kepada burn out. Hatta Sidi & Mohd Hatta
(2005) mendefinisikan stress sebagai satu tindak balas minda dan fizikal yang
terhasil dari cabaran – cabaran yang dihadapi. Nor Hanani (2005) pula
menjelaskan stress sebagai tekanan, beban, konflik, keletihan, panik, perasaan
gemuruh, kebimbangan, kemurungan dan hilang daya. Gejala stress terhasil
apabila seseorang itu berasa keperluan melebihi daripada keupayaan atau sumber
yang ada pada dirinya.
Kemahiran
kesihatan diri di bawah PBSS memberikan beberapa impak positif sama ada kepada
murid, guru, ibu bapa, stake holder
mahupun sekolah. Program ini mempergunakan model kesihatan holistik yang
merangkumi aspek fizikal, mental, sosial dan persekitaran. Hal ini bagi
memastikan bahawa satu persekitaran sekolah yang sihat dapat dibentuk dan dapat
membuka peluang kepada kanak – kanak/ murid murid untuk mengamalkan tabiat
kesihatan yang baik. Program
ini juga menggalakkan penglibatan keluarga dalam perkembangan pengetahuan dan
kemahiran kesihatan kanak – kanak. Di bawah program ini, bukan hanya murid –
murid yang diberi pendedahan mengenai kemahiran kesihatan diri bahkan ibu bapa
juga turut dijemput untuk menimba ilmu tentang kemahiran kesihatan diri. Adalah
diharapkan dengan cara ini ibu bapa akan dapat membantu murid – murid
mengamalkan kemahiran kesihatan diri yang telah diajarkan di sekolah.
PBSS
memberi penekanan kepada pentingnya persekitaran fizikal seperti bangunan,
sanitasi, bekalan air dan padang permainan kanak – kanak yang mempengaruhi
kesihatan kanak – kanak. Melalui program ini, semua pihak dijelaskan tentang
peri pentingnya memastikan bahawa persekitaran fizikal seharusnya bersih dan
selamat kerana persekitaran fizikal merupakan penyumbang terbesar kepada
masalah – masalah kesihatan diri murid – murid. Melalui
program ini juga, pihak sekolah dihubungkaitkan dengan perkhidmatan kesihatan
daerah dan kawasan bagi menyelesaikan masalah kesihatan tertentu dalam kalangan
murid – murid. Murid dari latar tempat dan lokaliti yang berbeza mempunyai
masalah kesihatan yang berbeza. Melalui program ini, pihak sekolah dan pihak
perkhidmatan kesihatan daerah dapat merapatkan hubungan sekaligus mereka akan
dapat bahu membahu mengatasi masalah kesihatan dalam kalangan murid sekolah
tersebut.
Di
samping itu, program ini juga memberi kesempatan kepada pihak sekolah dan
masyarakat setempat bagi bekerjasama dalam inisiatif kesihatan yang membawa
faedah kepada murid, keluarga dan anggota masyarakat. Jika pihak sekolah
bekerjasama dengan pihak hospital untuk mengadakan kempen kesihatan, anggota
masyarakat boleh dijemput untuk sama – sama menjayakan kempen ini sama ada
secara sumbangan tenaga mahupun hadir bagi memeriahkan lagi kempen ini. Mohd
Zairi (2010), menambah lagi tentang kepentingan program ini. Menurut beliau,
kemahiran kesihatan diri memberi penekanan kepada penglibatan murid secara
aktif dalam kurikulum formal untuk membentuk satu siri pengetahuan dan juga
kemahiran berkaitan kesihatan. Apabila murid sudah dibekalkan dengan imlu dan
kemahiran tentang penjagaan kesihatan diri, terpulang kepada mereka untuk
mengaplikasikan ilmu dan kemahiran tersebut. Langkah ini seharusnya dipantau
oleh guru – guru dan dibimbing oleh ibu bapa. Murid – murid pada tahap sekolah
rendah masih belum mampu untuk berfikir secara rasional mengenai kemahiran
kesihatan diri ini. Jelas, ibu bapa dan gurulah yang seharusnya membantu mereka
agar matlamat dan objektif kemahiran kesihatan diri dapat direalisasikan.
RUJUKAN
Buschner, C. (1994). Teaching Children Movement Concepts and Skills Campaign II: Human Kinetics.
Hamdan. (2006). Definisi Stres dalam Tekanan Emosi
dalam kalangan Guru.
Konsep Setiap Tunjang dalam Sukatan Pelajaran
Pendidikan Jasmani. (2011, November
25). Retrieved 2012, from http://notapendidikanjasmani.blogspot.com/2011_11_01_archive.html
Mohd Zairi, H. (2012). Program Bersepadu Sekolah Sihat. Johor Bahru, Johor, Malaysia.
0 comments:
Catat Ulasan